Kaplica św. Barbary

Barbarka odegrała ważną rolę wśród miejsc kultowych św. Barbary.  Przy Osadzie w średniowieczu wybudowano tu kaplicę św. Barbary. W archiwalnych dokumentach można przeczytać, iż  kościółek w Osadzie  zbudowano w 1299 r., chociaż prawdopodobnie pierwsza budowla sakralna powstała już na początku XIII wieku.

Wówczas według podań, obok dzisiejszej kaplicy, gdzie wypływa źródełko, św. Barbara ukazała się pustelnikowi. Wodzie z tego źródełka przypisywano cudowną moc: polecano ją przede wszystkim na choroby oczu i kołtun (po zanurzeniu w wodzie podobno odpadał). W 1299 w miejscu starej, powstała nowa kaplica.

Dalsza historia kaplicy to odbudowy, przebudowy i remonty budynku. I tak np. w 1623 r. kaplicę wybudowano na nowo, a po wojnach szwedzkich odrestaurowano w 1660 r. z dobrowolnych datków. Na początku XVIII wieku obok kaplicy znajdował się cmentarz oraz mieszkanie tymczasowe dla księdza. Zarząd nad kaplicą sprawował początkowo proboszcz Parafii św. Jana w Toruniu, później przyłączono ją do Parafii św. Wawrzyńca.

Obecnie na terenie Osady znajduje się kaplica św. Barbary wybudowana metodą szachulcową tzw. „mur pruski” w 1842 roku przez Heinricha Tilcka, ówczesnego dzierżawcy terenu. Grób rodziny Tilcków możemy obejrzeć na cmentarzu obok kaplicy. Do lat 60-tych XX w. w kaplicy znajdowały się dwie gotyckie figurki św. Barbary, które zostały przeniesione do Muzeum Diecezjalnego w Pelplinie.

Kaplice otacza cmentarz rzymsko – katolicki z najstarszymi nagrobkami z 1865 r. i 1879 r.

W latach 1991 – 1992 kaplicę odrestaurowano. Obecnie kaplica i cmentarz zarządzane są przez parafię św. Antoniego na Wrzosach w Toruniu. W kościele św. Antoniego zobaczyć można drewnianą zabytkową figurę z Barbarki, która wróciła do Torunia z Pelplina. Wyposażenie kaplicy stanowi ołtarz główny rokokowy z XVIII w. Obraz przedstawiający św. Barbarę pochodzi z lat 80-tych XX w. W 2019 r. przed kaplicą ustawiono granitową figurę św. Barbary.

W Kaplicy św. Barbary  co niedzielę w okresie od Niedzieli Palmowej  do Wszystkich Świętych o godzinie 13.00 odbywają się msze święte, a w Wigilię o godz. 22.00 organizowana jest pasterka.

Kaplicy i grota św. Barbary dawniej

Kaplicy i grota św. Barbary teraz