Miejsce Pamięci Narodowej Barbarka

Aktualności

 Pokaz filmu dokumentalnego „Barbarka 1939”, reż. Sebastian Bartkowski

Gdzie: Osada Leśna Barbarka, budynek Leśna Chatka (za przystankiem MZK)

Kiedy: 19 marca 2023 godz 14.00
Dla kogo: dorośli i młodzież (z uwagi na drastyczne sceny młodzież może uczestniczyć w pokazie w obecności rodziców/opiekunów)
Bezpłatnie!
Zapisy: Ze uwagi na ograniczoną ilość miejsc osoby chętne prosimy o kontakt telefoniczny z biurem Szkoły Leśnej na Barbarce 56 657 60 85 lub e-mailowo na adres k.marke@szkola-lesna.torun.pl (udział w pokazie będzie zwrotnie potwierdzany)
Serdecznie zapraszamy na pokaz filmu dokumentalnego pn. „Barbarka 1939” przygotowanego przez Instytut Filmowy Unisławskiego Towarzystwa Historycznego dotyczącego zbrodni, jakich Niemcy dokonali na około 600 Polakach jesienią 1939 r. w lasach Barbarki. Historia ta została opowiedziana oczami świadków tamtych wydarzeń, członków rodzin pomordowanych oraz uzupełniona została faktami historycznymi wypowiedzianymi przez reżysera filmu pana Sebastiana Bartkowskiego. Dzięki temu film w przejmujący sposób przedstawia jak wyglądała codzienność Torunian i okolicznych mieszkańców na początku drugiej wojny światowej. Jest przesłaniem o pamięci, przebaczeniu i pokoju, tak ważnych w każdym czasie.
Premiera tego filmu odbyła się 27 listopada 2022 r. i od tej pory zainteresowanie filmem nie słabnie.

 Spotkanie dla dzieci i młodzieży

Zapraszamy na drugie już spotkanie dla dzieci i młodzieży z województwa kujawsko-pomorskiego realizowanego w ramach projektu PAMIĘĆ I OCALENIE. Program edukacji historycznej i kulturowej.
Spotkanie odbędzie się 28.10.2022 r. o godz. 11.00 w Miejscu Pamięci Narodowej na Barbarce.
Serdecznie zapraszamy dzieci i młodzież do udziału w spotkaniu. Więcej informacji w biurze Szkoły Leśnej na Barbarce, tel. 56 657 60 85.

 

Obchody 83 rocznicy rozstrzeliwań na Barbarce

Obchody odbędą się 23 października 2022 roku
13:00 – Miejsce Pamięci Narodowej na Barbarce
– msza święta w Miejscu Pamięci Narodowej na Barbarce
– uroczystość patriotyczna pod pomnikiem Ku czci Pomordowanych na Barbarce połączona ze złożeniem kwiatów
– darmowy autobus MZK na Barbarkę odjedzie z Pl. Św. Katarzyny (przystanek przy CKU) o godz. 12:20, natomiast powrotny z Miejsca z Miejsca Pamięci Narodowej  bezpośrednio po uroczystości

W lesie Barbarki stoją pomniki upamiętniające zbrodnie, jakich Niemcy dokonali na około 600 Polakach, w okresie od października do grudnia 1939 r. Gdy wojna dobiegła końca, hitlerowcy rozkopali zbiorowe mogiły i spalili zwłoki. Czy to z pośpiechu czy z ogromu zbrodni o jednej mogile zapomnieli. Ostatecznie jednak tylko niespełna trzysta nazwisk pomordowanych w Barbarce udało się po wojnie ustalić.

Do Torunia oddziały Wermachtu wkroczyły 7 września 1939r. i rozpoczęły niemiecką okupację miasta, trwającą 1974 dni. 8 września 1939r. w mieście zorganizowała się pomocnicza formacja policyjna złożona z miejscowych Niemców, którą następnie przekształcono w organizację paramilitarną Selbstschutz. Organizacja ta wspierała oddziały wojskowe i siły policyjne. Jej przywódcą na miasto i powiat Toruń został Hellmuth Curt Zaporowicz, syn toruńskiego urzędnika sprzed I wojny. 

Pierwsze aresztowania Polaków w Toruniu przeprowadzono w dniach 8-9 września 1939r. i miały one charakter prewencyjny oraz zastraszający. Aresztowano wtedy w charakterze zakładników kilkadziesiąt osób i osadzono  w przedwojennym więzieniu przy ul. Piekary 53.  Masowe i planowane aresztowania miały miejsce w Toruniu  i okolicznych miejscowościach miedzy 17 a 19 października 1939 r. Zatrzymano wtedy przede wszystkim polską inteligencję i tych, których określamy jako aktyw społeczno – polityczny. Łapanki i rewizje rozpoczynały się o od 6 rano – poszukiwano głównie mężczyzn w wieku 16 – 20 lat.  Aresztowanych transportowano do Fortu VII, łącznie  ok. 1000-1200 osób. O życiu i śmierci maltretowanych, głodzonych, bitych i szykanowanych więźniów decydowała komisja, złożona z funkcjonariuszy gestapo, Służby Bezpieczeństwa oraz Selbstschutzu.  Na jej czele stał Kurt Zaporowicz.

Do 26 października 1939 r. władzę nad aresztowanymi w Forcie VII sprawował Wehrmacht przy współudziale policji i Selbstschutzu. Od tego dnia przejął ją w całości Selbstschutz i komendantem więzienia mianowano toruńskiego stolarza Karla Friedricha Straussa, przeciw któremu 30 lat po wojnie toczył się proces w Berlinie Zachodnim o popełnione zbrodnie. Proces zakończył się absurdalnym wyrokiem uniewinniającym Straussa. 28 października 1939 r., rozpoczęły się masowe rozstrzeliwania więźniów w lesie Barbarka. Egzekucje odbywały się również w lesie kolo Przysieka i na terenie leśnictwa Olek. Fort VII opustoszał 10 stycznia 1940 r. Pozostałych przy życiu więźniów przewieziono do obozów koncentracyjnych, głównie Stutthofu, m.in. ks. Stefana Wincentego Frelichowskiego.

Po wojnie, w dniach 24 września i 19 października 1945 r., dokonano ekshumacji w lesie Barbarka . Odkryto siedem mogił masowych o szerokości od 2 do 4 metrów i długości od 3,5 do 47 metrów. Groby wskazane przez robotników leśnych w większości były już puste. Udało się jednak ustalić miejsce, gdzie Niemcy spalili ciała ofiar jeszcze przed zakończeniem wojny. W jednej mogile zwłoki pozostały. Wydobyto z niej 87 ciał ludzkich z przestrzelonymi czaszkami i piersiami. Zwłoki ekshumowano i pochowano na cmentarzu przy ul. Grudziądzkiej 141 w Toruniu.

W miejscu straceń i kaźni zamordowanych Polaków stoją tablice upamiętniające pomordowanych. W 2009 r. na Miejscu Pamięci Narodowej ustawiono pomnik autorstwa polskiego rzeźbiarza Mariana Molendy.

Na pomniku umieszczono nazwiska osób rozpoznanych podczas ekshumacji.

 

Audycje radiowe/Wystąpienia publiczne

wystąpienie Prezydenta Torunia Michała Zaleskiego w czasie uroczystości upamiętniających 83 rocznicę pierwszych straceń na Barbarce - 23.10.2022 r.

https://drive.google.com/file/d/1vczJmWx53uhmztQV48O6F1OWr-VEcUfN/view?usp=sharing

Prezentacje multimedialne

Tablica z miejsc z Miejsca Pamięci Narodowej Barbarka – lista pomordowanych

Miejsce Pamięci Narodowej Barbarka dawniej – fotogaleria

Miejsce Pamięci Narodowej Barbarka dzisiaj – fotogaleria

Polecane filmy/ strony internetowe

Film Barbarka 2005